Trong mọi hoạt động giao dịch – từ thuê mặt bằng, mua bán hàng hóa đến hợp tác đầu tư – hợp đồng chính là công cụ pháp lý cốt lõi. Nhưng thực tế cho thấy, không ít bên ký kết hợp đồng mà không hiểu rõ nội dung mình đang cam kết, hoặc không phát hiện được những điều khoản gây bất lợi về lâu dài.
Bài viết này sẽ chỉ ra các nhóm điều khoản phổ biến dễ gây rủi ro và hướng dẫn cách kiểm soát hợp đồng hiệu quả, dành cho cả doanh nghiệp và cá nhân.
1. Điều khoản về đối tượng hợp đồng – nền tảng nhưng dễ bị “gài bẫy”
Một trong những sai lầm phổ biến nhất là đọc lướt phần mô tả công việc hoặc nội dung các bên thực hiện mà không để ý cách hành văn, cấu trúc câu, hoặc các cụm từ có thể “mở rộng nghĩa vụ” ngoài ý định ban đầu.
Ví dụ, cụm từ như “bên A có trách nhiệm hỗ trợ bên B trong toàn bộ quá trình thực hiện dự án” có thể bị hiểu là nghĩa vụ hỗ trợ không giới hạn, dù bên A chỉ định hỗ trợ một phần.
Ngoài ra, trong các hợp đồng dịch vụ, thường có sự mơ hồ về phạm vi công việc, dẫn đến phát sinh chi phí, trách nhiệm và thời gian không kiểm soát được.
Giải pháp:
- Yêu cầu mô tả cụ thể công việc, sản phẩm, đầu việc, kết quả đầu ra.
- Hạn chế sử dụng từ ngữ bao trùm như “toàn bộ”, “mọi vấn đề liên quan”, “không giới hạn”…
- Nếu có phụ lục kỹ thuật, nên dẫn chiếu cụ thể và ký xác nhận rõ ràng.
2. Điều khoản thanh toán – dễ phát sinh tranh chấp nếu thiếu rõ ràng
Rất nhiều hợp đồng ghi không đầy đủ về phương thức thanh toán, thời điểm thanh toán, loại tiền, điều kiện thanh toán,… gây ra hiểu nhầm hoặc tranh cãi khi thực hiện.
Một số hợp đồng còn sử dụng ngôn ngữ mở như “thanh toán trong vòng 7 ngày kể từ khi hoàn thành công việc”, nhưng lại không có tiêu chí thế nào là “hoàn thành”, hoặc ai xác nhận.
Điểm nguy hiểm: nếu hợp đồng không ràng buộc rõ về xác nhận nghiệm thu, bên còn lại có thể kéo dài thời gian thanh toán với lý do “chưa hoàn thành đúng yêu cầu”.
Giải pháp:
- Ghi rõ thời hạn cụ thể (ngày/tháng) và điều kiện đi kèm (chẳng hạn: “trong vòng 7 ngày kể từ ngày biên bản nghiệm thu được ký bởi cả hai bên”).
- Quy định rõ loại tiền thanh toán (VND, USD), tài khoản nhận tiền và phí chuyển khoản.
- Trong hợp đồng theo giai đoạn, nên có tiến độ thanh toán đi kèm tiến độ công việc.
3. Điều khoản đơn phương chấm dứt hợp đồn – quyền lực nằm ở chi tiết
Một điều khoản chấm dứt thiếu chi tiết sẽ dẫn đến tranh chấp về lý do chính đáng, ai chịu trách nhiệm, và có bồi thường hay không.
Nhiều hợp đồng chỉ ghi đơn giản: “Bên A có quyền chấm dứt hợp đồng nếu Bên B vi phạm nghĩa vụ”. Vấn đề là: vi phạm đến mức nào thì đủ để chấm dứt? Vi phạm thời gian hay chất lượng? Có cho cơ hội khắc phục hay không?
Điều này đặc biệt nguy hiểm trong các hợp đồng thuê dài hạn, hoặc hợp đồng hợp tác chiến lược, nơi việc chấm dứt có thể kéo theo tổn thất lớn.
Giải pháp:
- Phân loại các vi phạm có thể dẫn đến chấm dứt: nghiêm trọng – có thể khắc phục – không thể khắc phục, cân nhắc các trường hợp được chấm dứt hợp đồng theo quy định pháp luật.
- Quy định rõ trình tự chấm dứt (ví dụ: gửi văn bản thông báo, cho thời gian khắc phục, chỉ khi không khắc phục mới được chấm dứt).
- Bổ sung nghĩa vụ bàn giao, bồi thường nếu chấm dứt trước hạn.
4. Điều khoản về giải quyết tranh chấp – đừng để thiếu sót một dòng, trả giá cả năm
Phần này thường bị bỏ qua hoặc chỉ ghi sơ sài như “hai bên tự thương lượng, nếu không được thì đưa ra pháp luật xử lý”. Đây là lỗ hổng nguy hiểm vì không xác định rõ:
- Cơ quan nào có thẩm quyền giải quyết (Tòa án hay Trọng tài?).
- Địa điểm giải quyết tranh chấp ở đâu? Luật áp dụng là luật Việt Nam hay có yếu tố nước ngoài? (đối với thỏa thuận trọng tài)
Nếu không rõ, khi xảy ra tranh chấp, bạn có thể mất hàng tháng chỉ để xác định nơi nộp đơn đúng.
Giải pháp:
- Ghi đầy đủ trình tự giải quyết: thương lượng → trọng tài hoặc tòa án (nên chọn rõ một phương án).
- Với tranh chấp lớn, có yếu tố nước ngoài, nên quy định rõ luật áp dụng và địa điểm giải quyết (đối với thỏa thuận trọng tài)
- Nếu chọn trọng tài, ghi tên trung tâm trọng tài cụ thể (VD: Trung tâm Trọng tài Cửu Long – CLAC).
Và còn nhiều điều khoản quan trọng khác cần phải được kiểm soát.
Việc kiểm soát hợp đồng bài bản sẽ giúp bạn:
️Giảm thiểu rủi ro kiện tụng và chi phí pháp lý
️ Bảo vệ quyền lợi lâu dài
️Tăng vị thế đàm phán với đối tác
️Chủ động thay vì bị động khi có biến cố xảy ra
Bạn sắp ký hợp đồng quan trọng?
Hãy để đội ngũ luật sư hợp đồng chuyên sâu của chúng tôi giúp bạn rà soát và bảo vệ quyền lợi tốt nhất.
Hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được hỗ trợ!
Công ty Luật Anh Sĩ
Địa chỉ: Số 253AC2, đường số 4, KDC Hồng Phát, phường An Bình, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ
Điện thoại: 0292.224.6698
Email: congtyluatanhsi@gmail.com
